Sumak ve Erdemleri: Nedir? Faydaları Nelerdir? Nasıl Kullanılır?

- Mayıs 11, 2024

Sumak; tipolojik olarak anacardiaceae grubunda yer alan, çalı tarzında çiçekli yapıda, taze yaprakları salatalarda kullanılabilen, meyveleri pek çok yemekte taze ya da kurutulmuş olarak baharat şeklinde kullanılan, boyu kısa ile orta arasında değişen bir bitkidir. Sumağın da dahil olduğu Rhus Coriaria ailesinde 200 civarında birbirinden değişik özellikler taşıyan sumaklar bulunur. Bu sumakların sadece 2 tanesi zehirsiz ve gıda olarak tüketmeye uygundur. Zehirli sumaklar beyaz renkli olduğu için kolaylıkla ayırt edilebilir. Rhus Coriaria, mutfaklarda ve geleneksel bitkisel ilaç yapımında en çok tercih edilen sumak türüdür. Sumak kurutulup öğütüldüğünde kaba, kumlu bir dokuya sahiptir. Sumak baharatı, bu bitkinin kırmızı renkli çekirdek yapıdaki çiçeklerinin öğütülmesi sonucunda oluşur. Kendine özgü ekşi tadıyla diğer baharatlardan ayrılan sumak, tadının yanı sıra yemeklere renk vermek için de kullanılır. Türk mutfağında genellikle salatalara, yoğurda ve özellikle soğana ilave edilerek tüketilir.

Sumak Bitkisi Nerede Yetişir?

Sumak ağacı, ince yapılı olmasına rağmen boyu 3 metreye kadar çıkabilir. Yeşil ve ince yapraklarıyla çalı görünümündeki sumak bitkisinin üzerinde, top salkım şeklindeki kırmızı meyveleri, birer süsü andırır. Sumak yaprağı her mevsimde yeşil renklidir.

Kış aylarında yapraklarını döker. Sonbaharda meyveleri kırmızı halini alır. Sumak, ülkemizde en çok Akdeniz bölgesinde yetişir. Sumağın yetişmesi için iklim açısından çok özel koşullara ihtiyacı yoktur. Bu nedenle iklim şartları ani değişiklikler gösteren Doğu Anadolu Bölgesi dışında, hemen hemen her bölgede yetiştirildiği görülür.

Türkiye dışında ana vatanı olan Arap Yarımadası’nda, Güney Avrupa’da ve Hindistan’da yoğun olarak yetiştirilir. İklim açısından çok kurak ve soğuk hava şartlarına sahip bir bölgede değilseniz siz de bahçenizde sumak yetiştiriciliği yapabilirsiniz. Piyasada sumak tohumu ya da sumak fidesi rahatlıkla bulunabilir.

Sumak Faydaları Nelerdir?

Sumak içerisinde yer alan antioksidan, antiinflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri ile, oksidatif strese karşı korur, metabolik süreci destekler, kan şekeri düzeyini dengeler, kardiyovasküler sağlığı korur ve kas ağrılarını azaltır.

En yaygın olarak bahsedilen sumak faydaları şöyle sıralanır:

-Kalp sağlığı ile ilişkili tekli doymamış yağ açısından zengindir
-Cilt ve hücre zarlarını korur
-Sindirim sağlığını destekler
-Antioksidan kaynağı sumak, hücre hasarına karşı vücudu korur
-İnflamasyonu azaltır
-Kan şekerini dengelemeye yardım eder
-Kas ağrılarını hafifletir
-Kalp sorunlarına neden olabilen inflamatuar hastalıkları önler
-Kas ağrılarını hafifletir.

Sumak Nerelerde Kullanılır? 6 Farklı Kullanım Şekli

Sumak yemeklerde limon yerine ekşilik vermek için kullanılabilir.
Türk mutfağında bunun dışında sumağın vazgeçilmez olduğu yemekler ve birliktelikler vardır. Bu birlikteliklerden ilk akla geleni sumak soğan ikilisidir. İnce dilimlenip tuzla ovularak acısı alınan soğan sumakla salata gibi sunulur.
Sumaklı salata ve piyaz da sumak olmadan eksik sayılır.
Özellikle mantı üzerinde kullanılan sumak yoğurt ile büyük bir uyum sağlar.
Geleneksel mutfakta sumak turşusu da değerli lezzetler arasında yerini alır. Sebze turşularını kurarken içine sumak tozu ya da sumak ekşisi eklenmesiyle yapılır. Böylece turşunun lezzeti ve antioksidan özelliği artar.
Sumak çayı da sumağın faydalarını içerek almayı sağlar.

Sumak baharatının suyla demlenmesiyle yapılır. Kullandığınız su soğuk ya da sıcak olabilir. Soğuk su kullanırsanız ve bekleyip defalarca süzerseniz yaz aylarında içinizi ferahlatan bir içecek elde edersiniz. Sıcak su kullanırsanız da bildiğimiz bitki çayları gibi soğuk algınlığına iyi gelen bir çay demlersiniz.
Sumak Çayı - Suyu Nasıl Yapılır?
Sumak çayı hazırlamak için 1 litre kaynamış sıcak suyun içerisine bir çorba kaşığı sumak koyarak 10 dakika demlenmesini bekleyin. İlk denemenizden sonra ekşi tadı seviyorsanız sumağın miktarını artırabilir sevmiyorsanız azaltabilirsiniz.

Sumak Ekşisi Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir?
Sumak ekşisi, sumağın sıvı halidir.

Tıpkı nar ekşisi gibi yemeklere sos olarak kullanılır. Hazır olarak satın alınabileceği gibi evde de yapılabilir. Bunun için ihtiyacınız olan malzemeler, sumak, su ve biraz sabırdır. Sumak bir kaba konulur ve üzerini örtecek kadar su eklenerek bekletilir. Sumağın içindeki maddelerin ve renginin suya geçmesi sağlanır. Bu sular süzülüp kenara alınır ve taze sular eklenir. Toplanan sular üzeri tülbentle kapatılarak güneşte bekletilir ve koyulaştırılır.1 gün güneşte bekleyen sumaklı su, kaynatılarak son kıvamını alır.
Sumak ekşisi de sumak gibi yoğun antioksidan içerir. Hastalıklara karşı korur. Sumak sosu, yemeklerin hazmını kolaylaştırır. Zengin Omega 3 içeriğiyle kalp ve beyin sağlığını korur.
Sumak Zayıflatır Mı?

Kilo vermek isteyenler ve diyet yapanlar için sumakla zayıflama hızını artırılabilir. Sumağın içerdiği etken maddeler toksinlerin atılmasını sağlar. Metabolizmayı hızlandırır ve kan şekerini dengeler. Böylece diyet yapılan dönemlerde bir anda ortaya çıkan şeker krizlerinin yaşanmasını azaltır. Kan şekerini ayarlaması ve açlık krizlerini engellemesi için yoğurt ile karıştırılarak yapılan sumak kürü de uygulanabilir. Bu kürün her gün düzenli tüketilmesi sumak diyeti olarak da adlandırılır. Sumağın kilo vermeye yardımcı özelliği bulunur. Fakat tek başına sumak kullanarak kilo vermek mümkün değildir.
Sumak Zararları Nelerdir?
Sumağın fazla miktarda tüketildiğinde kan şekerini düşürücü etkisi vardır.

Bu konuda sorun yaşayabilecek kişilerin dikkatli kullanmaları gerekir. Sumağın normal ölçülerden fazla kullanılması tansiyon hastalarına tavsiye edilmez. Tansiyon sorunu olan kişilerin dikkatli olmaları gerekir. Yine de faydaları nedeniyle sumak kürü uygulamak isterseniz, doktorunuzun bu konudaki onayını almanız tavsiye edilir.
Sumak Nasıl Öğütülür?

Sumak çekirdeği, yeterince kızarıp olgunlaşınca ağaçlardan toplanır. Özel yöntemlerle güneşte iyice kurutulur. Ardından kuruyan çekirdekler havanda iyice dövülür. Defalarca elekten geçirilir. Su ile yıkanıp süzülür ve tuzla birlikte öğütülür. Bu haliyle bildiğimiz sumak baharatına dönüşür. Toz baharat şeklinde kullanmak yerine sıvı halde kullanmak isterseniz sumak ekşisi haline getirmeniz gerekir.
Bir sumak bitkisinin olgunlaşıp baharat vermeye hazır hale gelmesi uzun bir yolculuktur. Sumakları kırmızımsı bir renk aldıklarında hasat edin. Lezzetlerini korumak için onları gölgeli, havadar bir yerde kurutun. Sonra onları tüketme tercihinize göre değerlendirip muhafaza edin ve tabiatın bize sunduğu bu ücretsiz hizmetten sonuna kadar faydalanın.