Ucuz Ve Kolay Bitki Çoğaltma: Çelik Yöntemi

 

Çelik, bir bitkinin dalının, yaprağının veya kökünün bir parçasının kesilerek uygun ortama dikilmesiyle gerçekleştirilen vejetatif bitki çoğaltma yöntemi. Elde edilen çelik, yeni kökler veya dallar üreterek ana bitkiden bağımsız bir bitki hâline gelir. Bitkileri çeliklerden çoğaltmak en kolay ve en çok kullanılan çoğaltma yöntemlerinden biridir.

Ama neden tohum ekmek yerine çelikleri ekmelisiniz? Tohumlar oluştuğunda, iki ebeveyn bitkinin genetiği karışır ve bu süreç yavrular arasında büyük farklılıklara yol açabilir. Buna karşılık, çeliklerden elde edilen bitki klonları tekdüze büyümeye sahip olacak ve aralarında çok az farklılıklar olacaktır. Çelik ile bitki çoğaltma yönteminde, ana bitkiden kesilen bir parça köklendirildiği için, meydana gelen yeni bitki, mutasyonlar hariç, ana bitkinin özelliklerini aynen taşır.  Bir bitki kısır ise veya tohum üretmekte zorluk çekiyorsa, çelikler almak daha fazla tohum üretmenin tek yolu olabilir. Ayrıca tohum ile bitki yetiştirme yöntemini seçerseniz kısır bir tohuma denk gelip işin sonunda hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Riski azaltmak için daha fazla tohum kullanılabilse de yetiştirme çok yavaş olacağı için daha fazla emek ve daha fazla zaman harcamanız gerekebilir.

Bazı meyve türleri ve klon anaçları ile üzüm çeşitlerinin, Amerikan asma anaçlarının ve gül gibi süs bitkilerinin çoğaltılmasında kullanılır. Ayva, nar, zeytin, incir, fındık, dut (yaprak dut ve diğerleri), ahududu, böğürtlen ile bazı erik, elma, kiraz klon anaçları çelikle üretilirler.

 

 

 

 

Bitkiden çelikler alın
 
Begonya gibi bir bitkiden çelikler alın. Çoğu bitki için çelikler 4 ila 6 cm uzunluğunda olmalıdır. Çeliklerinizi çok büyük yapmayın; iyi kök salmazlar veya kök salsalar bile kompakt bir bitki yerine uzun, sıska bir bitki olurlar. 

 

 

  Malzemeleri bir araya getirin
             
1. Önceden nemlendirilmiş topraksız köklendirme ortamı (saksı toprağı, perlit, vermikülit, kum, sfagnum yosunu, vb.) içeren saksı(lar) 
2. Budayıcılar veya keskin bir bıçak
3. Köklendirme hormonu
4. Plastik bardak
5. Kalem veya kesimin sapından biraz daha geniş başka bir nesne
6. Şeffaf plastik torba veya cam kavanoz

 

 

 

 

Sapları bir tomurcuğun hemen altından kesin
             
Keskin bir bıçak (veya budayıcı) kullanarak, bir yaprağın sapa bağlandığı yerin (düğüm) hemen altından kesin. Kökler bu yerden en kolay şekilde büyür. Sapın bir bölümünü düğümün altında bırakırsanız, genellikle çürür. 

 

 

Alt yaprakları çıkarın
             
Alt yaprakları çıkarın ancak üstteki iki veya üç yaprağı bırakın. Köklendirme ortamının yüzeyinin altına gömülecek olan kesimin herhangi bir kısmı yapraksız olmalıdır.  

 

 

Mevcut çiçekleri çıkarın
             
Çiçekler köklenme süreci için yardımcı olmaz. Çelikte bırakılırsa, çiçekler tohuma dönüşmeye ve çelikte saklanan ve köklenme için daha iyi kullanılabilecek besini kullanmaya çalışır. Ölen çiçekler nemli köklenme ortamında küflenir ve çürür. Bu nedenle, ne kadar zor olsa da, çeliklerdeki çiçekleri veya tomurcukları çıkarın.  

 

Saksı karışımında delikler açın
             
Saksı karışımında bir delik açmak için kalem veya dübel gibi bir nesne kullanın. Kesim köklendirme ortamına yerleştirildiğinde köklendirme tozunun silinmemesi için deliği kesimden daha büyük yapın. 

 

 

Köklendirme hormonunuzu kirletmeyin
             
Kesimleri doğrudan köklendirme hormonunun orijinal kabına yapıştırmayın. Kesimdeki nem, kaptaki kalan hormonu bozacaktır.  

Sadece ihtiyacınız kadarını kullanın.
             
Sadece ihtiyacınız olan miktarda köklendirme hormonunu ayrı bir kaba, örneğin plastik bir bardağa koyun ve orijinal hormon kabını tekrar kapatarak taze kalmasını sağlayın.  

Kesimi daldırın

Kesimi köklendirme hormonuna batırın ve kesimin alt 1-1 ½ cmlik kısmını hafifçe kaplayacak şekilde çalkalayın. Fazlalığı gidermek için kesime kabın kenarına hafifçe vurun. Kesime çok az hormon tozu yapışırsa, önce kesimleri suya batırmak, fazla suyu gidermek için hafifçe vurmak ve ardından köklendirme hormonuna batırmak isteyebilirsiniz. Fazla köklendirme hormonunu küçük kabınıza atın. Orijinal kabına geri koymayın.

Köklendirme hormonu kullanmadan da çelikleme yapabilirsiniz ancak bu başarı oranını düşürür. Eğer bir köklendirme hormonunuz yoksa bunun için bir Aspirin kullanabilirsiniz.

 

 

Kesimleri köklendirme ortamındaki hazırlanmış deliklere saplayın
             
Kesimleri köklendirme ortamına "saplayın" ve köklendirme hormonu tozunu ovalamamaya dikkat edin.

İpucu: Tek bir saksıya birden fazla kesim yerleştirilebilir. Kesimler köklendikten sonra bölünebilir ve ayrı saksılara ekilebilir. Ancak kesimleri sıkışık hale getirmeyin. Sıkışıklık küf ve çürümeye neden olabilir.  

Çeliklerin etrafına sıkı toprak koyun.
             
Çelikler ile köklenme ortamı arasında iyi bir temas sağlamak için ortamı çeliklerin etrafına hafifçe bastırın.  

Sulama
             
Ortamın kesimle iyi temasını sağlamak ve nem sağlamak için az miktarda su verin.  

Tencerenin tamamını plastik bir torbanın içine koyun

Nem ve rutubeti muhafaza etmek için saksının tamamını bir plastik torbanın içerisine yerleştirin.

 

Plastik torbayı hava ile doldurun
             
Torbayı şişirin ve torbanın kenarlarını mümkün olduğunca kesiklerden uzak tutun. Torbaya temas eden yapraklar, yaprak ve torba arasında küf oluşumuna daha yatkındır.  

Plastik torbayı kapatın

Torbayı büküm bağıyla kapatın. Veya seçenek olarak herhangi bir plastik pet şişe kullanabilirsiniz. Burada amaç çeliklerin nemli ortamda kalmasını sağlayarak sıcaklığı korumaktır. Yaratıcı olmanızda hiçbir sakınca yok. 

Veya bir cam kavanoz kullanın
             
Şeffaf cam bir cam kavanoz da çok güzel bir köklenme odası oluşturur. Gerekli nemi sağlar ancak yine de çelikleri çekici bir ortamda sergiler. Köklenme ortamının kurumadığından emin olmak için çelikleri haftalık olarak inceleyin. Köklenme gerçekleştiğinde (bu begonya çelikleri için yaklaşık 3 hafta) çelikleri ayırın ve ayrı saksılara koyun.

 

Bu yöntem az maliyetli ve oldukça basit olduğu için dilediğiniz kadar deneyebilirsiniz. En iyi öğretmen bilgiye eşlik eden tecrübedir. Ne kadar çok denerseniz o kadar çok tecrübe kazanırsınız. Mutlu bahçecilikler!