Tohum Tasarruf Rehberi

Binlerce yıldır çiftçiler ve bahçıvanlar, çiçek, ot, sebze ve tahıl elde etmek ve çiftliklerini veya bahçelerini korumak için tohum saklamayı uyguladılar.

Tohum tasarrufu, çoğunlukla tohum tedarikçileri tarafından ileri teknikler ve çeşitli makineler kullanılarak büyük ölçekte yapılmaktadır. Ancak, tohumları kurtarmanın tek yolu bu değildir. Küçük ölçeklerde tohum toplama ve saklama, öğrenilmesi kolay eğlenceli bir beceridir ve küçük ölçekli bahçıvanlar ve çiftçiler  için değerlidir.

Bu yazı tohum saklamak, tohum saklamanın önemi ve yasal olarak uygulanabilirliği, ata tohumu ve hibrit tohumlar arasındaki farklar gibi konulara değinecektir. Ayrıca tohum saklama sürecinde adım adım klavuz ve faydalı ipuçları da okuyacaksınız.

 

Tohum Tasarrufu Nedir?

Tohum saklama, bir üründen tohumların hasat edilip daha sonraki bir tarihte kullanılmak üzere saklanması sürecini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Modern büyük ölçekli ticari çiftçiler nadiren tohum saklamayı uygular. Ancak, bahçıvanlar, çiftçiler ve permakültür çiftçileri arasında popülerdir.

 

Tohum Saklamak Yasadışı Mıdır?

Patentli melez veya genetiği değiştirilmiş tohumlardan yetiştirilen bir bitkinin tohumlarını saklamadığınız sürece tohum saklamak yasa dışı değildir.

Çiftçiler genetiği değiştirilmiş tohum satın almayı seçtiklerinde, genellikle bunları yalnızca tek bir ticari ürün yetiştirmek için kullanacaklarını belirten bir belge imzalamak zorunda kalıyorlar.

Bu üründen tohum toplamak ve saklamak da yasa dışı olacaktır.

Çiftçilerin özgürce saklayıp paylaşabileceği bitki çeşitlerinin sayısını artırarak onlara daha fazla seçenek sunmak için çalışan tohum yetiştiricileri bulunmaktadır.

 

Tohum Saklamak Neden Önemlidir?

Eğer bahçe işleri yapmaktan hoşlanıyorsanız ve daha fazla kendi kendinize yetebilmeyi hedefliyorsanız, tohum saklamak sahip olunması gereken mükemmel bir beceridir.

Dışarıya bağımlı kalmadan kaliteli tohum üretmenizi ve sağlıklı bitkiler yetiştirmenizi sağlar. 

Ancak küçük bir bahçesi olan bir ev bahçıvanı olsanız bile , tohum saklamanın birçok faydası vardır.

Tohum saklayarak şunları yapabilirsiniz:

1. Para Biriktirin

Tohumları saklamak ve paylaşmak, bahçenizdeki çeşitliliği artırmanın yanı sıra paradan da tasarruf etmenizi sağlar.

Tohum saklamak ücretsizdir ve tohum kütüphanelerinden ve tohum borsalarından alınan tohumların maliyeti, perakende tohum şirketlerinin sunduklarından önemli ölçüde daha azdır. Bu yüzden bitki yetiştirmenin en ucuz yollarından biri de sürdürülebilir tohum kullanmaktır.

2. En Sevdiğiniz Çeşitleri Yetiştirin ve Geliştirin

Tohum saklama, en sevdiğiniz sebze ve çiçek çeşitlerini yıl be yıl yetiştirmenize olanak tanır. Ve yalnızca en iyi bitkilerden tohum seçerseniz , zamanla onları geliştirirsiniz. Yani kendi ellerinizle kendi bahçenize uygun ve en verimli türlerin devamını sağlamış olursunuz. Elinize geçen tohumlar her bir yeni nesilde kendini geliştirmiş ve toprak türünüze ve ikliminize en iyi adapte olmuş tohumlar olacaktır. Bahçenizi bir deney alanı olarak kullanırsınız.

3. Gelecek Nesiller İçin Ata Tohumlarını Saklayın

Bahçıvanlar ve çiftçiler binlerce yıldır tohumları dikkatle yetiştirip saklamasalardı, ata tohumları da var olmazdı. Ata tohumu bir ülkenin milli mirasıdır.

Tohum saklamak, kendi miras ürünlerinizi yetiştirmeniz ve ailenizin gelecek nesillerine kendi kendine yetebilme mirasını aktarmanız için eşsiz bir fırsat sunar.

 

Tohumlar Nasıl Saklanır?

Tohumları nasıl saklayacağınız, söz konusu bitki türüne bağlı olacaktır.

Çiçekleri için yetiştirilen bitkilerin çoğu kuru tohumla ekilir, ancak sebzeler kuru tohumla veya ıslak tohumla ekilebilir ve bu bitkilerden tohum toplamak ve saklamak için kullanılan teknikler farklılık gösterir.

• Islak tohumlu mahsullerin tohumları meyvenin etine gömülüdür. Islak tohumlu meyveleri olan iki sebze bitkisi familyası vardır, bunlar:
1. Solanaceae ailesi – domates, biber ve patlıcanı içerir
2. Kabakgiller familyası – kavun, kabak ve hıyarı içerir.

• Kuru tohumlu bitkilerin tohumları bakla veya kabuklar içindedir. Birkaç sebze bitkisi familyası kuru tohumludur ve şunları içerir:
1. Poaceae familyası – mısır, pirinç ve buğdayı içerir.
2. Baklagiller familyası – fasulye, bezelye ve mercimeği içerir.
3. Brassicaceae ailesi – lahana, hardal ve kara lahanayı içerir.

Kuru tohumlu bitkilerden sebze tohumları saklamak nispeten kolay olabilirken, ıslak tohumlu bitkilerde bu süreç daha uzun sürer ve biraz daha karmaşıktır. 

Aşağıdaki adım adım tohum saklama rehberi, sizi tohum saklama sürecinde yönlendirecek ve çeşitli teknikler hakkında daha fazla bilgi sağlayacaktır.

Adım 1: Tohum Saklama Malzemelerini Toplayın

Tohum saklama malzemeleri, nispeten kolayca toplayabileceğiniz ev eşyalarıdır. Hiçbir süslü şeye gerek yoktur.

Olgunlaştıklarını fark ettiğiniz anda hasat edebilmeniz için küçük bir tohum saklama kiti bulundurmanız iyi bir fikirdir. 

İhtiyacınız olacak şeyler şunlardır:

• Cep bıçağı veya küçük bir makas
• Kalem veya işaretleyici 
• Kağıt zarflar veya kağıt torbalar.
• Plastik veya metal kovalar veya kaseler
• Kavanozlar

Adım 2: Tohumların Tamamen Olgunlaşmasını Bekleyin

Tohum hasadı kolay ve eğlencelidir. Beceri, tohumların ne zaman tamamen olgunlaştığını ve hasada hazır olduğunu bilmektir. 

Bu beceriyi öğrenmek ve mükemmelleştirmek için deneme yanılma gerekir. Bu yüzden farklı şeyler denemekten ve yanılmaktan korkmayın.

Kuru Tohumlu Bitkiler

Kuru tohumların olgunlaşıp hasada hazır olduğunu gösterecek bazı noktalar şunlardır.

1. Tohum veya tohum kabuğunun rengi . Olgun tohumlar ve tohum kabukları artık yeşil değildir ve bitkiye bağlı olarak bej, kahverengi, sarı veya hatta siyah renge dönüşür.
   
   Çiçekler solduğunda çiçekli bitkileri gözlemleyin. Tohum başları kahverengi bir renge döndüğünde, hasat edilmeye hazırdır.

2. Tohum veya tohum kabuğunun kuruluğu . Tohumlar ve tohum kabukları yeterli kuruluk seviyesine ulaştığında olgunlaşır. 
   
   Tohum kabuklarını parmaklarınızın arasında yuvarlayarak ne kadar kolay parçalandıklarını görerek kuruluğunu test edebilirsiniz. 
   
   Soğan veya ıspanak tohumu gibi bazı tohumlar kuruluğunu kontrol etmek için kesilebilir. İç kısmı artık sütlü değilse ve nişastalı hale gelmişse olgunlaşmışlardır.

3. Tohum veya tohum kabuğunun kolay ayrılması . Tohum veya tohum kabuğunun ne kadar kolay ayrıldığı olgunluğun göstergesi olabilir. Pancar, kişniş ve pazı gibi bazı ürünler, kuvvetlice ovuşturduğunuzda tohumun sapından çıkıp çıkmadığına bakılarak kontrol edilebilir.
   
   Kötü hava tehdit ediyorsa, tamamen olgunlaşmadan önce birkaç kuru tohum toplayabilirsiniz ve bunlar bitkiden olgunlaşmaya devam edecektir. Ancak, durum her zaman böyle değildir.

                                                                                                                                                                                                                                                                     

Islak Tohumlu Bitkiler

Islak tohumların ne zaman olgunlaştığını bilmek biraz daha karmaşıktır ve ürüne bağlı olarak değişir. Belirli türlerden tohumların nasıl saklanacağı konusunda biraz araştırma yapmak faydalıdır.

Ancak genel olarak, ıslak tohumlu meyve ve sebzelerin hasat edilmeden önce mümkün olduğunca uzun süre bitki üzerinde olgunlaşmasına izin vermelisiniz.

Tohumlar, meyve veya sebze yenilebilir hale geldikten uzun süre sonra bile büyüklük ve kalite bakımından artmaya devam edecektir.

Örneğin salatalık ve patlıcan gibi bitkiler, aşırı olgunlaşıp buruşmaya başlayana kadar çekirdekleri için toplanmamalıdır.

Meyveleri hastalık ve hasarlara karşı korumak için tohumlar tam olgunlaşmadan önce hasat etmeniz gerekiyorsa, meyveleri bütün olarak saklamalı ve tohumları çıkarmadan önce olgunlaşmalarını beklemelisiniz. 

Adım 3: Tohumları Hasat Etme

Tohumlar olgunlaştığında, onları hasat etme zamanı gelir. Sakladığınız tohum türü, nasıl hasat edeceğinizi belirleyecektir.

• Kuru tohum başlarından çıkan küçük tohumları daha fazla kurutma ve saklama için doğrudan kağıt zarflara boşaltın.

• Alternatif olarak, tüm tohum başını kesin ve bir zarfa veya kağıt torbaya koyun. İçeriye girdiğinizde, tohum başlarından kuru tohumları çıkarabilir ve saklamak için zarflara koyabilirsiniz.

• Tohum kabukları bitkiden kesilebilir ve sepetlere, soğan çuvallarına, kağıt torbalara veya karton kutulara toplanabilir. Sepetler ve soğan çuvalları daha fazla kurutma için iyi hava sirkülasyonuna izin verir.

• Aşırı olgunlaşmış meyve ve sebzeleri temizlenip kurutulmak üzere plastik veya metal kaplara, kovalara veya kaselere toplayın .

Adım 4: Tohumları İşleyin

Tohumların işlenmesi, tohumların kurutulması ve temizlenmesi anlamına gelir ve sanıldığı kadar karmaşık bir işlem değildir. 

Kuru tohumlu ekilen bitkilerin tohumları tamamen kuruduktan sonra temizlenirken, ıslak tohumlu ekilen bitkilerin tohumları önce temizlenir ve sonra kurutulur.

Tohumları işlemenin üç farklı yolu vardır ve hangi yöntemi kullanacağınız, saklayacağınız tohum türüne bağlı olacaktır.

1. Kuru İşlem

Kabuk veya baklada tohum üreten bitkiler için kuru işlemi kullanın. Bezelye, fasulye, pırasa, roka ve turp gibi ve üç adımdan oluşur.

Adım 1: Kurutma

Baklaların tamamen kurumasını bekleyin. Bitkinin üzerindeyken dışarıda kurumaları en iyisidir. Bu mümkün değilse, tüm bitkiyi çıkarıp asarak kurutabilirsiniz. 

Bitki öldükçe tohumlar olgunlaşmaya, güçlenmeye ve kurumaya devam edecektir.

Adım 2: Harmanlama 

Harmanlama, tohumları baklalardan veya onlara bağlı diğer bitki materyallerinden gevşetme ve serbest bırakma işlemidir. Bunu yapabileceğiniz birkaç yol vardır:

• Elle ovalamak – Tohum kabuklarını eldivenli ellerinizin arasında ovalayarak kırabilir veya tohum kabuklarını veya kabuklarını pürüzlü bir yüzeyde ovalayabilirsiniz.

• Çuval veya yastık kılıfı kullanma – Kolayca parçalanan tohum kabukları için, tohum kabuklarını bir kumaş çuvala veya yastık kılıfına koyup sallayarak kabukların çatlayıp tohumların dışarı çıkmasını sağlayabilirsiniz. 

• İki tahta arasına sıkıştırma – Daha küçük tohumlar için, baklaları iki tahta arasına sıkıştırarak açabilirsiniz, ancak çok sert ovalamayın ve tohumlara zarar vermeyin.

• Makine kullanımı – Büyük ölçekli tohum yetiştiricileri tohumları serbest bırakmak için sıklıkla ticari harman makinelerini kullanırlar.

Adım 3: Temizlik

Eğer küçük çaplı bir tohum biriktiricisiyseniz ve tohumlarınızda ufak tefek çizikler olmasını dert etmiyorsanız, bu adımı atlayabilirsiniz.

Ancak çoğu durumda tohum yetiştiricileri tohumları temizlemek ve içlerindeki bakla, kabuk, yaprak veya sap parçalarını ayırmak isteyecektir. 

Temizlik genellikle savurma ve eleme olmak üzere iki şekilde yapılır.

• Savurma, ağırlığına göre tohumu tohum olmayan malzemeden ayırmak için doğal veya bir fan hava akımı kullanır. 
  
  Bunu yapmanın kolay bir yolu, bir brandanın üzerinde durup rüzgarda veya bir fanın önünde bir kaptan diğerine tohum dökmektir.
  
  Çoğu saman tohumlardan daha hafiftir ve uçup tohumları alan kabın dışına düşecektir.

• Eleme , elemeyle aynıdır ve tohumları boyuta göre tohum olmayan materyalden ayırmak için delikli tepsiler veya elekler kullanır.
  
  Temel bir eleme tekniği, üst üste yerleştirilmiş iki elek kullanır. Üst elekte tohumlardan biraz daha büyük delikler bulunurken, alt elekte daha küçük delikler bulunur. 
  
  Daha büyük herhangi bir malzeme üst elekte kalır ve tüm daha küçük parçalar alt elekten düşerek elekler arasında yalnızca tohumlar kalır.
  
  Elekleri kendiniz yapabilir veya tohum temizliği için özel olarak tasarlanmış elekler satın alabilirsiniz.
  
  Çoğu elekte yuvarlak delikler bulunur, ancak belirli ürünler için farklı şekillerde delikleri olan elekler de bulabilirsiniz.                                                                                                                                                                                                                                      

2. Islak İşlem

Kavun ve kabak gibi meyve veya sebzelerin etinde bulunan çekirdekler için ıslak işlemi kullanın. Bu işlem de üç adımdan oluşur.

Adım 1: Çıkarma

Meyve veya sebzeyi dikkatlice kesip çekirdeklerini ve etrafındaki posayı çıkarın.

Adım 2: Temizlik

Temizleme, çekirdeklerin, onları çevreleyen meyve etinden ayrılmasıdır.

Temizlik genellikle ıslatma, durulama ve aktarma olmak üzere üç şekilde yapılır. 

Durulama ve süzme kombinasyonu çok etkilidir ve yaygın olarak kullanılır.

• Islatma, tohuma yapışan posayı gevşetebilir ve temizlemeyi kolaylaştırır. 
  
  Islatma, tohumları ve posayı su dolu bir kaba koymayı ve 12 saate kadar ıslanmalarını sağlamayı içerir.
  
  Bundan sonra, kurutmadan önce onları daha fazla temizlemek için diğer yöntemleri kullanmanız gerekecektir.

• Durulama, tohumları bir elek veya süzgece koyma ve tohumları akan suyun altında nazikçe ovalayarak posasını temizleme işlemidir.
  
  Tohumlarınızı temizlemek için yalnızca durulamaya güvenirseniz, hafif, potansiyel olarak yaşamayan tohumları çıkaramazsınız. Bunu boşaltma işlemi yapar.
  
  Ancak, küçük bir bahçeniz ve bol miktarda tohumunuz varsa, bu sizin için bir sorun olmamalıdır.

• Dekantasyon , posayı ve hafif, daha az canlı tohumları daha ağır sağlıklı tohumlardan ayırır. 
  
  Dekantasyon sırasında, tohumları ve posayı bir kaba koyup su eklersiniz. Bir kısım tohum ve posa ile dört kısım su oranını öneriyoruz. 
  
  Daha sonra tohumları posadan ayırmak için kuvvetlice karıştırın.
  
  Ağır tohumların dibe çökmesi için birkaç dakika bekleyin ve posa, döküntü ve daha hafif tohumların üst tabakasını üstten dökün. 
  
  Su nispeten temiz olana kadar işlemi üç ila altı kez tekrarlayın, ardından tohumları bir süzgece dökün ve akan suyun altında durulayın.

Adım 3: Kurutma

Tohumları ince bir şekilde cam veya seramik bir tabak veya fırın tepsisine, iyi havalandırılan bir yerde yayın ve tohumları havalandırarak kurutun. 

Sık sık karıştırın ve çevirin. Bunu yapmak havalandırmalarına ve küflenmeyi önlemelerine yardımcı olacaktır.

3. Fermantasyon Süreci

Fermantasyon süreci ıslak işleme benzer, ancak dört adımı vardır. Bu yöntemi domates ve salatalık için kullanın.

Adım 1: Çıkarma

Meyvelerin çekirdeklerini ve posasını çıkarıp bir kaba koyup bir miktar suyla karıştırın.

Adım 2: Fermente etme

Tohumların dört güne kadar fermente olmasına izin verin. Suyun üstünde beyaz veya gri küf tabakası oluştuğunda, fermentasyon tamamlanmıştır.

Fermantasyon süreci sırasında küf, tohumların etrafındaki jel keseciklerini parçalayarak çimlenmeyi engeller.

Fermantasyon tamamlandığında, daha fazla su ekleyin ve çalkalayın. Ağır, sağlıklı tohumlar dibe çökmelidir ve küfü, posayı ve yaşamayan tohumları dökebilirsiniz.

Adım 3: Durulama

Çekirdekleri bir süzgeçte akan suyun altında yıkayın ve kalan posasını çıkarmak için hafifçe ovalayın.

Adım 4: Kurutma

Temizlenmiş tohumları bir tabağa veya elek üzerine koyup, doğrudan güneş ışığı almayan, iyi havalandırılan bir yerde iyice kurumasını sağlayın.

Adım 5: Tohumlarınızı Saklayın

Tohumlarınız kuruduğunda etiketleyip saklayabilirsiniz.

Tohum zarflarının üzerine tarih, bitki çeşidi ve hatırlamak istediğiniz diğer bilgileri yazın.

Tohumlarınızı hava almayan bir kapta, karanlık ve serin bir yerde saklamanız en iyisidir.

Konserve veya cam kavanozlar hava geçirmediği için iyi bir seçenektir ve tek bir kapalı kavanozda birden fazla zarfı bir arada saklayabilirsiniz.

 

 

Saklanması En Kolay Tohumlar Hangileridir?

Kendi kendini tozlaştıran bitkiler, kurtarılması en kolay olanlardır ve fasulye, bezelye, marul ve domatesler yeni başlayanlar için harika seçeneklerdir.

Ancak pek çok kişi baklagillerin en kolayı olduğunu düşünüyor.

Bunlar sadece kendi kendine tozlaşmaz, aynı zamanda yetiştirilmesi ve işlenmesi de kolaydır ve tohumları güvenilir bir şekilde saklamak için çok sayıda bitkiye ihtiyacınız yoktur.

 

Fasulye ve Bezelye Tohumları Nasıl Saklanır?

Fasulye ve bezelye tohumlarını saklarken kurutma işlemini kullanırsınız.

Tohum kabuklarının bitki üzerinde olgunlaşmasını ve kurumasını bekleyin, ardından kabukları açın ve içindeki büyük fasulye veya bezelye tohumlarını çıkarın. 

Tohumları iyi hava sirkülasyonu olan ve dolaylı güneş ışığı alan bir yere sererek kurutun; çünkü çok yüksek sıcaklık tohumlara zarar verebilir. 

Tohumlar iyice kuruduğunda, depolamaya hazırdır.. 

 

Marul Tohumları Nasıl Saklanır 

Marul tohumlarını kuru işlemle saklamak kolaydır.

Marul bitkisinin çiçek açmasına izin verin ve çiçeklerin ölüp tohuma dönüşmesini bekleyin. 

Bu noktada çiçek başları karahindiba çiçeklerine benzer şekilde beyaz ve tüylü hale gelecektir.

Beyaz tüylü kısımları çekerseniz, tohumlar uçlara yapışacaktır. 

Tohumların üzerindeki beyaz tüyleri nazikçe temizleyin ve temiz tohumları saklamak üzere zarflara koyun.

Domates Tohumları Nasıl Saklanır

Domates çekirdeklerini saklarken fermantasyon işlemini kullanmak en iyisidir . Saklanan tohumların çimlenme oranını artırır.

Öncelikle domatesin çekirdeklerini çıkarıp, içindeki posayla birlikte kavanoza koyun. 

Çekirdekleri ve posayı suyla örtün ve böceklerin girmesini önlemek için üstüne kahve filtresi veya tülbent koyun.

Tohumu, üstünde küflü bir tabaka oluşana kadar üç ila dört gün fermente olmaya bırakın. Şimdi domates tohumlarınız temizlenebilir ve kurutulabilir.

Suyun üstünde yüzen çekirdekleri küfle birlikte atın, ardından çekirdekleri ince gözenekli bir süzgeçte akan suyun altında temizleyin.

Çekirdekleri eleğin üzerinde hafifçe ovalayın, tüm posa akıp temiz domates çekirdekleri elde edene kadar.

Domates çekirdeklerini açık havada kurumaya bırakın ve tamamen kuruduğunda saklayabilirsiniz.

 

Tohum Tasarrufu İpuçları

Daha kendi kendine yetebilen biri olmaya ve en sevdiğiniz bitkilerden biraz sebze veya çiçek tohumu saklamaya hazır mısınız? Başlamanıza yardımcı olacak bazı ipuçları şunlardır.

1. Her zaman en iyi ve en sağlıklı bitkilerden hasat yapın

Tohumları sakladığınızda doğal seçilim sürecinin bir parçası olursunuz. 

Her yıl yalnızca en sağlıklı, en üretken ve en lezzetli bitkilerinizden tohum saklarsanız, sonunda sürekli olarak mükemmel bitkiler üreten tohumlara sahip olursunuz.

2. Tohum Saklamak İçin Özellikle Bitki Yetiştirin

Birçok durumda, tohumların tam olarak olgunlaşmasını sağlamak için meyve ve sebzelerin aşırı olgunlaşmasına izin vermeniz gerekir. Ya da yapraklı bitkilerin tohuma gitmesini ve yenmez hale gelmesini beklemeniz gerekir. 

Neyse ki, genellikle sadece az miktarda bitki veya meyveden bol miktarda tohum elde edebilirsiniz. İhtiyacınızdan daha fazla bitki yetiştirin, böylece hasat edecek kadarınız olur ve tohumları saklamak için bazılarını kullanabilirsiniz.

3. Kolay Kırpmalarla Başlayın

Tohum saklamak eğlencelidir ve karmaşık olması gerekmez. Kolay ürünlerle başlayın ve tohum saklama sanatında ustalaştıkça daha fazlasını ekleyin. 

4. Tohum Saklamak İçin Hangi Tohum Türlerinin En İyi Olduğunu Bilin

Birkaç farklı tohum türü vardır ve hepsi tohum saklamaya uygun değildir. İşte farklı türlere hızlı bir bakış:

Açık Tozlaşan Tohumlar

Açık tozlaşmalı tohumlar, tohum saklama için mükemmeldir ve elle, rüzgarla veya böceklerle tozlaşan bitkilerden gelir.

Açık tozlaşma ile elde edilen tohumlar saklanıp tekrar ekilebilir ve çapraz tozlaşma olmadığı sürece aynı tür bitkiye dönüşebilir. 

Ata Tohumları

Miras tohumları en az 50 yıllıktır ve nesilden nesile aktarılan, özenle seçilmiş açık tozlaşmalı bitkilerden gelir. 

Birçok tohum yüzlerce, hatta binlerce yıllıktır ve evrimleşerek eşsiz, lezzetli, güzel ve besleyici bitkilere dönüşmüştür.

Miras tohumları tohum saklamak için mükemmeldir, çünkü yalnızca benzersiz bitkilere sahip olmakla kalmazsınız, aynı zamanda tarih boyunca aktarılan özel tohumların korunmasında da rol oynarsınız.

Hibrit Tohumlar

Hibrit tohumlar tohum saklamak için iyi değildir. Yeni bir bitki türü yaratmak için iki farklı bitkiyi kasıtlı olarak çapraz tozlaştırdığınızda buna hibrit denir.

Hibrit Tohumlar Neden Kötüdür?

Hibrit tohumlar tohum saklama açısından kötüdür, çünkü sakladığınız tohumları tekrar ektiğinizde ne yetişeceğini bilemezsiniz.

Melez bir bitkinin tohumlarını saklayıp tekrar ektiğinizde, yetişen yeni bitkiler çoğu zaman orijinal bitkiyle aynı olmayacaktır.

Tohumlar, melez bitkiyi oluşturmak için kullanılan ana bitkilerden birine geri dönebilir veya bazen ikisinin garip, tatsız bir karışımı olarak ortaya çıkabilir.

GDO'lu Tohumlar

Genetiği değiştirilmiş veya "GDO" tohumları bir laboratuvarda üretilir ve tohum saklamak için iyi değildir. Bu tohumları saklamak genellikle yasadışıdır çünkü patentlidirler.

Büyük ölçekli bir ticari çiftçi değilseniz, bu tohumlara rastlamanız pek mümkün değildir.

5. Tohum Paketlerini Dikkatlice Kontrol Edin

Tohum satın alırken tohum paketinin üzerindeki bilgileri kontrol edin. 

Paket üzerinde “F1” görüyorsanız tohumlar hibrittir, “OP” ise açık tozlaşmalı tohumlardır.

6. Bitkilerin Nasıl Tozlaştığını Anlayın

Bitki tozlaşmasını anlarsanız, çapraz tozlaşmayı önlemenize ve tohum saklamak için kolay bitkiler seçmenize yardımcı olacaktır. Bitkiler ya kendi kendine tozlaşır ya da çapraz tozlaşır.

Kendi Kendine Tozlaşan Bitkiler

Kendi kendini tozlaştıran bitkiler kendi kendilerini döllerler ve çapraz tozlaşmaya ihtiyaç duymazlar, bu yüzden yeni başlayan biri olsanız bile tohumlarını saklaması en kolay bitkilerdir.

Kendi kendine tozlaşan bitkilerin tohumları, sizin ekstra bir çaba harcamanıza gerek kalmadan, kurtardığınız bitkiyle aynı olan yavrular üretecektir.

Kendi kendine tozlaşan bitkiler şunlardır: 

• Bezelye
• Fasulye
• Marul
• Domatesler
• Biberler

Çapraz Tozlaşan Bitkiler

Çapraz tozlaşma yapan bitkilerin döllenmesi için aynı türe ait diğer bitkilerden gelen polenlere ihtiyaçları vardır. 

Ya aynı bitki üzerinde hem dişi hem de erkek çiçekler bulunur ve bunların çapraz tozlaşması gerekir ya da her bitki ya erkek ya da dişidir ve ikisinin de birbirleriyle çapraz tozlaşması gerekir.

Çapraz tozlayıcılar aynı türdeki farklı bitki çeşitleriyle çaprazlanabilir. Bu gerçekleşirse, ortaya çıkan bitkiler melez bitkilerden elde edilen yavrulara benzer şekilde iki ana bitkinin garip bir karışımı olur.

Çapraz tozlayıcılar şunları içerir:

• Kabak
• Pancar
• Ispanak
• Havuçlar
• Salatalıklar
• Kara lahana
• Brokoli
• Karnabahar
• Kabak
• Soğanlar

                                                                                                                               Tohum Tasarrufu Bahçesi Planlama İpuçları

Eğer tohum saklamakla ilgileniyorsanız, planlama yapmanız işinizi kolaylaştırabilir ve gerçek türde bitkiler üreten, uygulanabilir tohumlar elde etmenizi sağlayabilir. 

7. Hangi Türleri Ektiğinizi Bilin

Hangi bitki türünü ektiğinizi, yani bilimsel adını bilmek, bitkilerinizden hangilerinin çapraz tozlaşma yapabileceğini anlamanıza yardımcı olacaktır. Daha sonra bunu önlemek için adımlar atabilirsiniz.

8. Bitkilerinizin Ne Zaman Tohum Vereceğini Bilin

Yıllık bitkiler bir büyüme mevsiminde çiçek açar, tohum verir ve ölürler; ancak soğan ve havuç gibi iki yıllık bitkiler, kışı geçirdikten sonra, ikinci büyüme mevsimlerine kadar çiçek açmazlar.

Kuşkonmaz ve meyve ağaçları gibi uzun ömürlü çok yıllık bitkiler , uzun yıllar boyunca tekrar tekrar çiçek açarlar. 

Tohumların ne zaman ekileceğini bilmek, tohum saklama planlaması yaparken yardımcı olur.

9. Basit Tutun

Eğer yeni başlıyorsanız, kendi kendine tozlayıcılar kullanmak veya tür başına yalnızca bir çeşit ekmek, tohumların çapraz tozlaşmasını önlemenin basit bir yoludur.

10. Çapraz Tozlaşmayı Önleyin

Pek çok lezzetli sebze çapraz tozlayıcıdır ve aynı türden birden fazla bitki çeşidi yetiştirmek isteyebilirsiniz. 

Neyse ki çapraz tozlaşmayı önlemek için alabileceğiniz birkaç önlem var.

• Bitkilerinizi doğru aralıklarla yerleştirin. Bitkileri çapraz tozlaşmayı önlemek için birbirlerinden yeterince uzak tutun.
  
  Ana bitkiye sadık tohumlar üretmek için çapraz tozlaşma yapan bitkilerin aynı türün farklı çeşitleri arasında izolasyon mesafesi adı verilen minimum bir alana ihtiyacı vardır.
  
  İzolasyon mesafesi türden türe değişir.

• Ekim zamanlarını değiştirin . Çiçeklenme zamanlarının çakışmaması için farklı çeşitlerin ekimi arasında iki veya daha fazla hafta bırakın. 
  
  Bunun işe yaraması için her çeşidin olgunlaşmasının kaç gün sürdüğünü bilmelisiniz.

• Fiziksel bir bariyer kullanın. Çiçek torbası veya sıra örtüsü gibi fiziksel bir bariyer kullanarak bir seferde bir çeşidi örtebilirsiniz. 
  
  Her çeşidi kendi aralarında tozlaşma için yeterince uzun süre açıkta bırakmayı unutmayın.

• Bitkilerinizi elle tozlaştırın . Bitkilerin kendi kendilerine çapraz tozlaşmamasını sağlamaya yardımcı olan birkaç elle tozlaştırma tekniği vardır. 
  
  Elle tozlaştırma yaparken, erkek çiçeklerden poleni elle yayarak dişi çiçekleri elle tozlaştırırsınız. 

 

Tohum Hasadı ve Kurutma İpuçları

Elinizde bir tohum saklama kiti bulundurun ve büyüme mevsimi boyunca tohumları hasat edin. İşte size yardımcı olacak bazı ipuçları.

11. Tohumları Torbalarla Koruyun

Tohum başları veya tohum kabukları patlamaya hazır göründüğünde, üzerlerine küçük kağıt torbalar koyarak tohumları yakalayabilirsiniz. 

12. Tohumların Yeterince Kuru Olup Olmadığını Test Edin

Tohumlarınızın yeterince kuru olup olmadığından emin değilseniz, tırnağınızı tohumun kenarına bastırın. Eğer bir çukurluk oluşursa, henüz yeterince kurumamış demektir. Çukurluk oluşmazsa, saklamaya hazırdır.

13. Tohumları Asla Fırında Kurutmayın

Özellikle nemli havalarda tohumları asla fırında kurutmak cazip gelebilir ancak tohumların sıcaklığı 35,6°C'nin üzerine çıkarsa zarar verebilirsiniz.

14. Tohumları Plastik Üzerinde veya İçinde Kurutmayın.

Plastik nefes almaz ve tohumlarınızda mantar veya küf oluşumunu teşvik edebilir. Kuru tohumlar için kağıt torbalar veya tabaklar ve sığ karton kutular en iyisidir. 

15. Islak Tohumlar İçin Kahve Filtreleri Kullanın

Islak tohumlu ürünlerle çalışırken kağıt kullanmayın, aksi takdirde tohumlar kağıda yapışabilir.

Ancak kahve filtreleri harika bir araçtır ve temiz, ıslak çekirdekleri bir kahve filtresinin üzerine koyup kurumaya bırakabilirsiniz.

Tohumları Saklama İpuçları

Tohumlarınız iyice kuruduktan sonra, onları saklama zamanı gelir. İyice kurutulmuş tohumlar düzgün bir şekilde saklanırsa birkaç yıl canlı kalabilir, ancak bazı ürünler çok daha uzun süre saklanabilir.

16. Tohum Zarflarını Her Zaman Etiketleyin 

Etiketleme, gelecekteki ekimlerin uygun şekilde planlanmasına olanak sağladığı için hayati önem taşır. Ayrıntılı etiketler, tohum değişim programının bir parçası olmak istiyorsanız diğer yetiştiricilere de bilgi sağlar. 

Mahsul türünü, çeşit adını, hasat tarihini ve diğer ilgili notları eklemeyi unutmayın.

17. Tohumları Dondurucuda Saklayabilirsiniz

Tohumlar uygun şekilde kurutulduktan sonra hava almayan kaplara veya fermuarlı poşetlere konularak dondurucuda birkaç yıl saklanabilir. 

Ancak tohumlarınızı kullanmak istediğinizde, açmadan önce tohum kabının doğal olarak oda sıcaklığına gelmesini bekleyin.

Donmuş tohumları aniden sıcak havaya maruz bırakırsanız, bu tohumun canlılığını yok edebilir.

 

 

Son Düşünceler

Ata tohumları yetiştirmek ve saklamak, eşsiz, geleneksel bitkileri deneyimlemenizi ve bunların gelecek nesiller için korunmasında rol oynamanızı sağlar.